ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 15، شماره 7، مهر 1401 ، شماره پی در پی 77

مقایسۀ شخصیت اسطوره ای سیاه گالش با شخصیت اسطوره ای گیلگمش

صفحه (237 - 215)
حبیب‌الله غلام‌دوست ، علی محمد مؤذنی (نویسنده مسئول)، جهاندوست سبزعلی‌پور ، ثورالله نوروزی
تاریخ دریافت مقاله : مرداد 1400
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : آبان 1400

چکیده

زمینه و هدف: یکی از پررمزورازترین باورهای عامیانۀ مردم دامدار گیلان، اعتقاد به موجودی افسانه ای به نام سیاه گالش است که در گذر زمان، با واقعیت و خیال درهم آمیخته و جایگاه خاصی در شکلگیری هویت فرهنگی آنان دارد. حماسۀ گیلگمش، جامعترین و کهنترین اسطورۀ بین‌النهرینی است که قهرمان داستان را ایزد شبان میدانند و نقش برکت‌دهی و حفاظت از حیوانات اهلی از مهمترین وظایف این ایزد مقدس است. با واکاوی این اسطوره ها، ضمن کشف سازوکار و آداب و رسوم جامعۀ شبانی، میتوان به میزان دلبستگی زندگی و نیل به آرزوها دست یافت. بازنمود و بررسی اسطورۀ سیاه گالش گیلانی و مقایسۀ آن با اسطورۀ گیلگمش سومری دربارۀ شکار و دام، حمایتهای همه جانبه از دامدار و حفاظت از محیط زیست، از اهداف این تحقیق است.

روش مطالعه: این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته است.

یافته ها: در این افسانه ها، سیاه گالش از آن دسته قهرمانانی است که بر نظام اجتماعی جامعۀ شبانی و شکار تسلط داشته و از اعتبار ویژه ای برخوردار است. مردم او را بسبب نامیرایی و قدرت برکت بخیش همسان اولیاء دین میدانند.

نتیجه گیری: وجود درونمایه های مشترک فکری، دینی، اعتقادی و فرهنگی بین دو تمدن گیلان و سومری و تأثیرپذیری این دو تمدن از یکدیگر در آیینها و آداب و رسوم، از نتایج این پژوهش است.

کلمات کلیدی
اسطوره , سیاه گالش , گیلگمش , جامعۀ شبانی

• قرآن کریم
• ادبیات چیست، سارتر، ژان پل (1400) ترجمۀ مصطفی رحیمی و ابوالحسن نجفی، چاپ دهم، تهران: نیلوفر.
• ادوار شعر فارسی، شفیعی کدکنی، محمدرضا (1399) چاپ یازدهم، تهران: سخن.
• اسرارالبلاغه، جرجانی، عبدالقاهر (1389) ترجمۀ جلیل تجلیل، چاپ پنجم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
• بررسی و تحلیل آرایۀ تلمیح و ارائۀ تقسیم بندی آن بر مبنای ساخت بلاغی، فرخی، سودابه و فهندزی سعدی، غلامحسین (1396) پژوهشهای نظم و نثر فارسی (2) 1، صص 41-79.
• بلاغت تصویر، فتوحی، محمود. (1389). تهران: سخن.
• بیان، شمیسا، سیروس. ( 1379). تهران: فردوس.
• تداوم تصویر در محور عمودی قصاید خاقانی، مختصه ای سبکی، مرتضایی، سیدجواد و حسینی وردنجانی، سیدمحسن (1395) فنون ادبی (1) 8، صص 65-78.
• الحیوان، الجاحظ، ابوعثمان عمروبن بحر (1389). الجزء الثالث، عبدالسلام هارون، مصر: المطبعه الاولی البابی الحلبی.
• دیوان، حافظ شیرازی، شمس الدین محمد (1389) به تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: اقبال.
• دیوان، خواجوی کرمانی. (1394). به تصحیح احمد سهیلی خوانساری، تهران: نگاه.
• سفر در مه، پورنامداریان، تقی. (1381). تهران: نگاه.
• الصناعتین، العسگری، ابوهلال حسن ابن عبدالله بن سهل (2006). تحقیق علی محمد البجاوی و محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: المکتبه العصریه.
• صور خیال در شعر فارسی، شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1388) تهران: آگه.
• صور و اسباب در شعر امروز، نوری علاء، اسماعیل. (1348). تهران: چاپ افست.
• طلا در مس، براهنی، رضا. (1371). تهران، ناشرمؤلف.
• عیارالشعر، ابن‌طباطبا العلوی، محمدبن احمد. (1982). بیروت: دارالکتب العلمیه.
• فرهنگ اصطلاحات ادبی، داد، سیما. (1387). تهران: مروارید.
• فرهنگ لغت فارسی، معین، محمد (1386) تهران: زرین.
• مشت در نمای درشت، حسینی، سیدحسن (1397) چاپ چهارم، تهران: سروش.
• یک قصه بیش نیست (ملاحظاتی دربارۀ شعر حافظ و اندیشه های او)، انوری، حسن (1379) تهران: عابد.